Historia Jednej Grafiki

Saska Kępa PRADO

„Prado” to – obok „Pod dębami” – jeden z dwóch najbardziej znanych i popularnych tego typu lokali restauracyjno-rozrywkowych na Saskiej Kępie. Która była wówczas – tzn. w drugiej połowie XIX wieku – miejscem tzw. niedzielnego wypoczynku warszawiaków. Od autora pracy Aleksandra Gierymskiego, spośród malarzy drugiej połowy XIX wieku – bardziej znany i lepiej rozpoznawalny – jest już chyba tylko Jan Matejko.
Może przypadek albo nadzwyczajny zbieg okoliczności, a może po prostu traf chciał, że najbardziej znanymi dziełami tego polskiego malarza, uznawanego za jednego z największych polskich malarzy, są cztery – rozmiarami niewielkie – obrazy o tematyce polsko-żydowskiej: “Żydówka z cytrynami”; “Żydówka z pomarańczami”; “Brzeg Wisły przy Solcu” vel “Trąbki” i “Sień na Starym Mieście”.
Co skłaniało Gierymskiego do tworzenia judaików: malowania i rysowania dzieł, których głównym tematem, częściej może elementem całości, były typy żydowskie? Nie wiadomo! Dlaczego było ich tak dużo? Też nie wiadomo!
Czasem wydaje się, i jest to jakaś odpowiedź, że na ogół, jeśli nie wyłącznie, względy par excellence artystyczne. Można powiedzieć, że Żydzi, których było jeszcze wielu w otaczającym malarza świecie (ostatecznie stanowili jedną trzecią mieszkańców Warszawy), kiedyś tam, w jakimś momencie życia, raz na zawsze przyciągnęli Gierymskiego swą egzotyką, rzucającą się w oczy zewnętrzną innością, przez co stali się byli doskonałym materiałem do studiów portretowych, jeszcze lepszym kontrapunktowym elementem kompozycji. Albo na bohaterów ilustracji prasowej.