TABLICZKA Z WYSTAWY „RZECZYWISTE I I MAGINACYJNE ...”

DOV BAER MEISELS

Człowiek obdarzony dużym temperamentem politycznym, życie żydowskie było dla niego ewidentnie za małe. Wsparł – jak mógł – Powstanie Listopadowe. W roku 1832 wybrano go rabinem naczelnym Krakowa i natychmiast skonfliktował się z chasydami i częścią lojalnych wobec władz zaborczych ortodoksów. Został niemniej senatorem Rzeczypospolitej Krakowskiej i posłem parlamentu austriackiego. Ale Kraków okazał się dla niego za ciasny. Od roku 1856 był już rabinem naczelnym Warszawy; wspierał dążenia niepodległościowe, uczestniczył osobiście w manifestacjach patriotycznych, m.in. w uroczystym pogrzebie poległych podczas demonstracji na Krakowskim Przedmieściu. Malarz Aleksander Lesser, na malowanym w pięciolecie wydarzenia Pogrzebie pięciu ofiar umieścił, w wielopostaciowej scenie, obok księży i pastorów, sylwetki uczestniczących w uroczystości rabinów; wśród nich Meiselsa, Marcusa Jastrowa i I zaaka Kramsztyka. Być może udział w tym pogrzebie zapamiętano bardziej niż próby modernizacji życia żydowskiego, niż próby sprzęgnięcia Żydów (w sensie obywatelskim) z Polakami, niż członkostwo w tzw. Delegacji Miejskiej, niż udział w pracach Aleksandra Wielopolskiego nad przygotowaniem reformy oświaty (wszedł w skład Tymczasowej Rady Wychowania Publicznego), niż aresztowanie (XI 1861) za wydanie nakazu zamknięcia synagog w proteście przeciw zbezczeszczeniu kościoła przez Rosjan, niż krótkotrwałe wydalenie z Królestwa (II 1862), niż odmowę rzucenia klątwy na powstańców, niż wyrażenie cichej zgody na odczytanie manifestu Rządu Narodowego w synagogach, niż ponowne wygnanie ze stolicy i stały nadzór policyjny. W każdym razie jego pogrzeb na cmentarzu żydowskim w Warszawie (Okopowa) stał się wielką manifestacją patriotyczną.