Żyd niemalowany w Galicji
24 września 2020
Rysunki na drewnie Aleksandra Gierymskiego z kolekcji »Żyd Niemalowany«
Najbardziej znanymi dziełami Aleksandra Gierymskiego, uznawanego za jednego z największych polskich malarzy, są trzy – rozmiarami wcale nie największe – obrazy o tematyce akurat polsko-żydowskiej. Mianowicie Święto Trąbek, Żydówka z pomarańczami i Żydówka z cytrynami. Elementem żydowskim na tych płótnach są oczywiście Żydzi. Polskim zaś – niewątpliwie polscy Żydzi, nadto nieliczni polscy nie-Żydzi, i jeszcze krajobraz. No i sam autor prac. Twórczość rysunkowa Gierymskiego, ważna w jego dorobku, istotna dla jego rozwoju artystycznego, szerszej publiczności pozostaje obecnie raczej nieznana. Kiedyś natomiast, w drugiej połowie XIX wieku miała się doskonale, funkcjonując publicznie w postaci oryginalnych rycin wykonanych w technice drzeworytu sztorcowego, stosowanych wówczas jako ilustracje w pismach tygodniowych. Takimi właśnie pracami – w ilości ponad 100 – nasza Fundacja dysponuje w komplecie. Znaczna część z nich to judaica. Ryciny te pokazywaliśmy dotychczas – tzn. w ciągu ostatnich trzech lat – siedmiokrotnie: w Białymstoku (2 wystawy), Częstochowie (1 wystawa), Warszawie (3 wystawy) i Ostródzie (1 wystawa).
Owocarka, Drzeworyt sztorcowy według rysunku Aleksandra Gierymskiego (kopia własnego obrazu) rytował Antoni Zajkowski, „Tygodnik Powszechny” 1882
Brzeg Wisły przy Solcu: Żydzi modlący się w święto Trąbek
Drzeworyt sztorcowy wg rysunku Aleksandra Gierymskiego [kopia własnego obrazu]
rytował Edward Gorazdowski w Drzeworytni »Kłosów«, „Kłosy” 1884
Sień na Starem Mieście, Drzeworyt sztorcowy wg rysunku Aleksandra Gierymskiego (kopia własnego obrazu), rytował Edward Gorazdowski, „Kłosy” 1887
Na cmentarzu starozakonnych, Drzeworyt sztorcowy według rysunku Aleksandra Gierymskiego, rytował Bronisław Puc i Walenty Ciechomski, „Tygodnik Powszechny” 1882