EDUKACJA
Żydzi z pierwszych stron
Cykl 18 krótkich filmów prezentujących sylwetki wybitnych postaci życia żydowskiego Warszawy i innych miast Królestwa Polskiego drugiej połowy XIX wieku: aktorów, biznesmenów, organizatorów życia gospodarczego, filantropów, wydawców, lekarzy, malarzy, muzyków, pisarzy, polityków, profesorów uniwersytetu, rabinów i kaznodziei, szachistów, uczonych oraz wielkich wynalazców. Ludzi, którzy wywierali znaczący wpływ życie kulturalne, społeczne, gospodarcze, polityczne w Polsce i na świecie.
Liczba 18 to nieprzypadkowa liczba: w żydowskiej tradycji korespondująca z literą Chai (חַי), która oznacza życie. W ten sposób nasz projekt, bazujący na wspólnej polsko-żydowskiej historii, kładzie silny akcent również na odradzającą się po 89 roku w Polsce żydowską społeczność. Scenariusze do każdego filmu, przygotowane przez zespół Fundacji, zostaną przeczytane przez przedstawicieli dzisiejszej polskiej społeczności żydowskiej. Każdy odcinek będzie więc zarówno pretekstem do przedstawienia wybitnej sylwetki z polsko-żydowskiej przeszłości, jak i ciekawej postaci z polsko-żydowskiej teraźniejszości.
Fundacja Żyd Niemalowany dysponuje największą w tej części Europy kolekcją oryginalnych grafik o tematyce żydowskiej i polsko-żydowskiej, obejmującą kilka tysięcy grafik z XVI-XX w., wykonanych technikami szlachetnymi (drzeworyt sztorcowy, miedzioryt, mezzotinta, litografia itd.). Znajdujące się w kolekcji Fundacji portrety polskich Żydów, zamieszczały najpoważniejsze ilustrowane periodyki w kraju i za granicą. Publikując na łamach prasy ich biogramy i informacje o niezwykłych dokonaniach wprowadzano do społecznej świadomości, daleki od negatywnych stereotypów, obraz polskiego Żyda naukowca, wynalazcy, artysty, kawalera Legii Honorowej, kandydata do pokojowej nagrody Nobla, wydawcy pierwszej polskiej encyklopedii, budowniczego linii kolei żelaznych, działacza społecznego czy bohatera zrywów narodowowyzwoleńczych. W wielu przypadkach byli to ludzie silnie związani z polską kulturą, którzy budowali ją i rozsławiali na świecie swoimi dokonaniami.
Liczba 18 to nieprzypadkowa liczba: w żydowskiej tradycji korespondująca z literą Chai (חַי), która oznacza życie. W ten sposób nasz projekt, bazujący na wspólnej polsko-żydowskiej historii, kładzie silny akcent również na odradzającą się po 89 roku w Polsce żydowską społeczność. Scenariusze do każdego filmu, przygotowane przez zespół Fundacji, zostaną przeczytane przez przedstawicieli dzisiejszej polskiej społeczności żydowskiej. Każdy odcinek będzie więc zarówno pretekstem do przedstawienia wybitnej sylwetki z polsko-żydowskiej przeszłości, jak i ciekawej postaci z polsko-żydowskiej teraźniejszości.
Fundacja Żyd Niemalowany dysponuje największą w tej części Europy kolekcją oryginalnych grafik o tematyce żydowskiej i polsko-żydowskiej, obejmującą kilka tysięcy grafik z XVI-XX w., wykonanych technikami szlachetnymi (drzeworyt sztorcowy, miedzioryt, mezzotinta, litografia itd.). Znajdujące się w kolekcji Fundacji portrety polskich Żydów, zamieszczały najpoważniejsze ilustrowane periodyki w kraju i za granicą. Publikując na łamach prasy ich biogramy i informacje o niezwykłych dokonaniach wprowadzano do społecznej świadomości, daleki od negatywnych stereotypów, obraz polskiego Żyda naukowca, wynalazcy, artysty, kawalera Legii Honorowej, kandydata do pokojowej nagrody Nobla, wydawcy pierwszej polskiej encyklopedii, budowniczego linii kolei żelaznych, działacza społecznego czy bohatera zrywów narodowowyzwoleńczych. W wielu przypadkach byli to ludzie silnie związani z polską kulturą, którzy budowali ją i rozsławiali na świecie swoimi dokonaniami.
Nasz cykl przypomina te znakomitych postaci, ich dokonań i istotny wkład w światową kulturę i naukę. Jednocześnie unaocznia bogactwo i różnorodność współczesnego żydowskiego życia w Polsce. Zarysowuje też serię pewnych niezwykłych okoliczności historycznych, które złożyły się na powstanie tego unikalnego materiału ikonograficznego. Takich jak:
1. Fakt iż oryginalne grafiki będące w dyspozycji Fundacji wykorzystywane były pierwotnie jako ilustracje w wielu czasopismach drugiej połowy XIX wieku. Co samo w sobie już czyni je rzadkością: lata 1860-1890 to jedyny okres w historii prasy, w którym ilustracje na łamach były oryginalnymi, pełnowartościowymi grafikami. Dziełami autorstwa najwybitniejszych artystów epoki.
2. Czas ich powstania zbiega się z mało znanym (nawet w Polsce) okresem w polsko-żydowskiej historii, kiedy stosunki dwóch narodów mieszkających na jednej ziemi, były lepsze niż kiedykolwiek. Niezbicie dowodząc – jak często się sądzi – że relacjom Polaków i Żydów nie musi towarzyszyć niechęć lub strach.
3. To iż w ówczesnej polskiej prasie, portrety wybitnych Żydów pojawiały się regularnie (nierzadko na pierwszych stronach jako „cover stories”) nie było wówczas dla nikogo zaskoczeniem. A wręcz świadomym działaniem środowisk, które widziały w tym drogę do budowy nowoczesnego społeczeństwa i odzyskania niepodległości. Warto podkreślić, że podobne zjawisko nie miało miejsca wówczas nigdzie indziej w Europie.
Zadanie publiczne współfinansowane przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP w konkursie „Dyplomacja publiczna 2020 – nowy wymiar”.
Partnerami projektu są:
